Học và chơi cân bằng vào mùa hè sẽ giúp các em phát triển toàn diện hơn

Vũ Minh 

Thoạt tiên đó là sự bồng bột trong bức tranh hè về, là cuộc chơi mà giới trẻ thường ngộ nghĩnh dấy lên cao trào cho đám đông thích ồn ào. Nhưng rồi không khéo thì nó sẽ lây lan như virus máy tính, và đến một lúc nào đó sẽ mang dáng dấp phản kháng tiêu cực nếu có cái nhìn đồng nhất như vậy.

Cảnh học sinh xé giấy tung khắp sân trường Trường THPT Nguyễn Hiền (TP.HCM)

Cả người dạy lẫn người học đều là những con người chơn chất, đặt ra nhiệmvụ phải tiêu hết thời gian cho các cuộc dạy và học theo lối từ chương kinhđiển. Mục đích là tìm cách ghi khắc vào đầu rất nhiều dữ liệu và số liệu, cáigiỏi ở mỗi cá nhân được đánh giá đơn điệu thông qua khối lượng kiến thức ghinhớ và tái hiện.

Thời và thế nay đã khác

Phải tỉnh táo và khách quan để nhận diện được đối tượng học sinh hiện cóđiều kiện tiếp cận dễ dàng với hệ thống thông tin cực nhạy và đa dạng quamạng truyền thông. Cái biết, cái cảm nhận, khả năng khám phá và kết luận vấnđề ở họ chưa sâu sắc, nhưng đa dạng và phong phú hơn trước đây rất nhiều. Họkhông còn chỉ là những khối thể lặng yên chờ đợi sự ban phát khai mở trí tuệnhư nhiều người nhầm tưởng. Ở nhiều vấn đề nổi cộm hiện nay của xã hội, ngườihọc đã vượt xa tầm quản nhiệm và đối ứng của người dạy. Nếu không kịp đổithay thì lạc hậu là chuyện tất nhiên, cái kéo theo từ lạc hậu còn nghiêmtrọng hơn nhiều.

Hiện thời chưa thể làm gì để cải biến toàn bộ bức tranh GD vì lộ trình sẽbắt đầu từ 2015, thì chí ít một số giải pháp linh hoạt sẽ góp phần cải thiệntình hình để tạo tiền đề cho hoàn cảnh mới. Nhiệm vụ của mỗi nhà trường làphải tăng cường thời gian, chủ đề và nội dung giáo dục kỹ năng sống cho lớptrẻ bằng những chương trình phát triển sinh hoạt học đường phù hợp với lứatuổi và giới.

Phải tìm cách đào tạo lại lực lượng giáo viên bằng các lớp ngắn và dàihạn, để mỗi thầy cô giáo là một chuyên gia tư vấn tâm lý có khả năng giáo dụckiểu tích hợp cao tạo ra hiệu quả thiết thực hơn. Phải đưa lớp học từ phòngra sân và núi đồi dã ngoại, phải chuyển đổi mỗi trường học là một sân chơithân thiện chứ không phải tu viện.

Không nên kéo dài lãng phí thời gian của nhiều thế hệ trẻ bằng sự học tậpcăng thẳng chỉ với các bộ môn như hiện nay, trong đó tập trung vào nghe vàghi chép nhiều thông tin đã lỗi thời trong bốn bức tường ngột ngạt.

Giảm tải không thể chỉ là sự co bóp tiết học bộ môn, mà phải cắt giảm khốilượng kiến thức cần truyền đạt, đồng thời dành thời lượng cho nhiểu chủ đềgiáo dục quan trọng khác mang đậm nét biểu trưng cho tính thời đại và bản sắcdân tộc, rất cần thiết để xây dựng và hình thành con người mới như : Âm nhạc– hội họa – tôn giáo – lễ hội dân gian – phong tục - nữ công gia chánh – hạnhphúc gia đình – giao tiếp cộng đồng – văn hoá giao thông….Hiện chưa có mặtđầy đủ trong tổng thể chương trình giáo dục.

Giao tự chủ cho giáo viên cắt gọt bài giảng

Bộ GD-ĐT nên cho phép giáo viên được cắt gọt bài giảng theo hướng nêu chủđề và cách tiếp cận, còn đi sâu vào nội dung là việc của người học với sự trợgiúp từ mạng thông tin, lúc đó thầy cô giáo đóng vai người hướng đạo – chỉđường. Các môn học không phân biệt chính – phụ đều phải được dạy và học đủ,kiểm tra theo chuẩn mực chung, bảo đảm người đi học hoàn tất chương trình đểđược cấp giấy chứng nhận hoàn thành bậc học phổ thông. Giấy chứng nhận này cógiá trị của một chứng thư hành chính để xin việc làm – học nghề - dự thi tốtnghiệp….

Kỳ thi tốt nghiệp quốc gia nên tách khỏi kế hoạch và nhiệm vụ năm học của mỗiđơn vị trường học phổ thông. Sau khi kết thúc năm học vào gần cuối tháng 5,Bộ GD-ĐT sẽ chọn ngẫu nhiên từ 4 đến 5 môn thi từ 11 môn học hiện nay, thôngbáo vào đầu tháng 6.

Ngày thi bắt đầu 15 tháng 6 cố định hàng năm, tất cả thi theo hình thứctrắc nghiệm khách quan. Kỳ thi như vậy là công đoạn sau cùng để kiểm địnhchất lượng học tập của mỗi con người tham dự kỳ thi, cũng là xác định tư thếtrên những chặng đường tiếp theo nhằm mưu cầu lợi ích cho bản thân và cộngđồng trong xã hội phát triển. Việc kiểm định chất lượng GD nói chung sẽ là hệquả hiển nhiên từ nhiều kết quả trước đó.

Đã đến lúc phải có giải pháp căn cơ

Tại sao nhiều biểu hiện tha hóa khác của giới trẻ học đường ngày một nhiềuhơn, được sao chép với tốc độ nhanh hơn? Tại sao học sinh lại có những hànhvi tự phát như ở trường Nguyễn Hiền?

Xã hội đã phát triển đến mức đại bộ phận thanh thiếu niên đều được đếntrường. Nhưng nhà trường với tư duy và tổ chức giáo dục hiện nay chỉ mới hoànthành công đoạn tập hợp đám đông, còn thì chưa tích cực định chuẩn để lậpthành nhóm tiêu biểu mà mỗi cá thể là thành viên tích cực.

Trong nhiều sinh hoạt nói chung của giới trẻ hiện thiếu chuẩn mực văn hóađạo đức. Bởi các nhà trường bận chạy đua với thành tích và thi cử, đã co hẹpphạm vi và mục tiêu giáo dục chỉ tập trung dạy và học để thi đậu nhiều lấy đólàm thành tích cho mỗi ngôi trường. Chưa kể những biến tướng từ dạy thêm họcthêm và thương mại hóa đang ngày càng khoét sâu cái hàm ếch dưới những chânđê giáo dục, trong hoàn cảnh đó sự xâm thực xảy ra từ những dòng văn hóangoại lai là hiển nhiên.

Đã đến lúc những nhà quản lý vỹ mô phải nghĩ nhiều đến những giải pháp tìnhthế mà căn cơ xen lẫn trường cửu, kịp thời điều chỉnh để bổ sung hoàn thiệnchiến lược trồng người của quốc gia.

Tạ Quang Sum(Trường THPT Trần Hưng Đạo, TP Cam Ranh –Khánh Hòa)